Το άγχος είναι μια ψυχοσωματική κατάσταση κατά την οποία το άτομο νιώθει πίεση από το βάρος των υποχρεώσεών του, φόβο και ανησυχία, πολλές φορές αόριστη, κάτι που μπορεί να εξελιχτεί και σε μόνιμη ψυχοπαθολογική κατάσταση.
Το άγχος είναι ένα πρόβλημα που υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο γι’ αυτό και η διαχείριση του άγχους είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ένας ψυχολόγος. Όταν το άγχος διαρκεί για πολλούς μήνες, όταν γίνεται πολύ συχνό και έντονο και αναπτύσσεται ακόμα και με ασήμαντες αφορμές, θεωρείται ψυχική διαταραχή.
Είναι γνωστό ότι το άγχος ταλαιπωρεί πολύ τον άνθρωπο τόσο άμεσα γιατί είναι δυσάρεστο όσο και έμμεσα. Προκαλεί προβλήματα στη συγκέντρωση της προσοχής και την απομνημόνευση, τον κάνει επιρρεπή σε λάθη και παραλείψεις, ελαττώνει τη λειτουργικότητά του σε διάφορους τομείς της ζωής (κοινωνικό, επαγγελματικό, δημιουργικό, οικονομικό, ερωτικό), προκαλεί ενοχλητικά σωματικά συμπτώματα (ταχυκαρδία, σφίξιμο στην καρδιά ή στο στομάχι, διάρροιες, συχνουρία, κοιλιακούς πόνους κ.ά.) και διαταράσσει αντικειμενικά την υγεία του (π.χ. αυξάνει την πιθανότητα για στεφανιαία νόσο).
Το άγχος διαφέρει από το φόβο στο ότι δεν αναπτύσσεται απέναντι σ’ έναν άμεσο κίνδυνο για τη σωματική ακεραιότητα. Το άγχος είναι στην ουσία ένα είδος αντίστασης απέναντι στην ανάδυση έντονων αρνητικών συναισθημάτων όπως θλίψη, φόβος ή θυμός που με τη σειρά τους υποκρύπτουν έναν ψυχικό πόνο. Αυτός ο ψυχικός πόνος έχει κατά κανόνα να κάνει με μία συνειδητή ή υποσυνείδητη αίσθηση ότι κάτι έχουμε να κάνουμε, μία αίσθηση εκκρεμότητας. Αυτή η αίσθηση βασίζεται στην πεποίθησή μας ότι κατά κάποιο τρόπο δεν έχουμε κάνει καλά, δεν κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε.
Η αντιμετώπιση του άγχους μπορεί μεν να γίνει με φάρμακα, αλλά αυτό θα είναι απλά μία προσωρινή ανακούφιση. Για να εκριζωθεί το άγχος, χρειάζεται η ψυχοθεραπεία. Στην ιδανική περίπτωση, μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που πάει όσο βαθιά μπορεί να πάει, θα βασιστεί στην ανακάλυψη της ανεκτέλεστης εντολής που μας ταλαιπωρεί και εν συνεχεία στην εξουδετέρωσή της. Αυτή η εξουδετέρωση θα γίνει πάνω στη βάση της κατανόησης ότι στην πραγματικότητα για κάθε χρονική στιγμή της ζωής μας ισχύει πως έχουμε ήδη κάνει το καλύτερο που μπορούσαμε, κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε κάθε στιγμή και θα κάνουμε οπωσδήποτε το καλύτερο που θα μπορέσουμε στο μέλλον.
Για να το καταλάβουμε αυτό, χρειάζεται απλά να συνειδητοποιήσουμε ότι κάνουμε πάντα το καλύτερο που μπορούμε με βάση τις πραγματικές μας δυνατότητες και τα εμπόδια που συναντάμε κάθε στιγμή. Τα εμπόδια αυτά είναι κυρίως ψυχολογικά και οφείλονται ακριβώς στην πεποίθηση ότι δεν κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε και τα αρνητικά συναισθήματα που αυτές οι πεποιθήσεις προκαλούν. Η παραδοχή αυτή (της αλήθειας ότι για κάθε χρονική στιγμή της ζωής μας ισχύει πως κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε με βάση τις δυνατότητες και τα εμπόδια που συναντήσαμε), όχι μόνο δεν θα μας οδηγήσει στην αδράνεια όπως εκ πρώτης όψεως ίσως φαίνεται, αλλά θα απελευθερώσει το δυναμικό μας, αφού θα οδηγήσει στην ελάττωση του άγχους το οποίο υποβαθμίζει τη λειτουργικότητά μας.